Çocuklar duygularını erken yaşlarda sözel olmayan ifadelere bakarak anlayabilirler. Kelimeler sonradan öğrenilir ve etkili kullanılması için zaman gerekir. Yani hisstettiğiniz duygunun ne olduğunu, neden öyle hissettiğinizi, ihtiyacınızın ne olduğunu açıklamanız çocuk için bir öğrenme deneyimi olacaktır. Eğer çocuklara ‘Şu an kızgınım, dediklerimi dinlemiyorsun’ dediğinizde çocuklar sizin yüzünüzdeki öfkenin nedenini anlayabilecektir. Her duygu susamak, acıkmak, üşümek kadar doğaldır. Hatta bunlarında bir his, bir duygu olarak kabul edebiliriz.
İçerik Tablosu
Dolayısıyla birine öfkelenmek, bir şeyden korkmak, üzülmek, sevinmek, kıskanmak, özlemek, endişelenmek son derece doğaldır. Ancak ve ancak duygu sonrasında ulaştığınız düşünce ve davranış doğru ya da yanlış olabilir. Örneğin, bir çocuk aileye yeni katılan bir bebeği kıskanabilir. Ama bu duygunun akabininde kendini değersiz ve ona verilen ilginin çalındığı düşüncesine kapılırsa bu düşünceye müdahale edilmesi gerekir. Ebeveyn olarak çocuğun duygusunu kabul etmekle başlayabilir, onu dinleyebilir, duygusunu anlamlandırırken ister istemez (bir çocuk olduğu için) yaptığı çarpıtmaları düzeltebilirsiniz. Önce kabul edici bir dinleme, sonra herkesin bu duyguları hissedebileceği ve ardından o duyguya yol açan ihtiyacı giderecek müdahaleyi yapmak iyi bir müdahale yolu olabilir. Somutlarsak arkadaşını kıskanan bir çocuğa ‘Kıskanma seni de seviyoruz’ yerine ‘Arkadaşını kıskanıyorsun, onunla daha fazla ilgilenildiğini düşündüğün için belki kızgınsın, arkadaşlarının seninle eskisi kadar ilgilenmediğini düşündüğün için belki kızgınsın, arkadaşlarının seninle eskisi kadar ilgilenmediğini düşünüyor olabilirsin. Gel bu sorunu çözmek için neler yapabileceğimizi konuşalım’ diyebilirsiniz.
Çocukların Duygusal Gelişimi:
- Doğumdan İtibaren: Bebekler bile doğduklarında duygusal tepkiler gösterirler. İhtiyaçlarını ifade etmek için ağlarlar, gülümserler ve rahatsız olduklarında huysuzlanabilirler.
- Çocukluk Dönemi: İlerleyen yaşlarda çocuklar, duygusal ifadelerini daha fazla çeşitlendirebilirler. Sevinç, üzüntü, korku ve öfke gibi temel duyguları ifade etmeyi öğrenirler.
- Ergenlik Dönemi: Ergenlik, duygusal dalgalanmaların en yoğun yaşandığı dönemdir. Kimlik arayışı, bağımsızlık isteği ve arkadaş ilişkilerinin etkisi, duygusal deneyimleri karmaşıklaştırabilir.
Çocukların Duygularını Anlamak:
- Empati Göstermek: Çocuğunuzun duygusal dünyasını anlamak için empati göstermek önemlidir. Onların yerine koymak ve hissettiklerini anlamaya çalışmak destekleyicidir.
- Duygu Adlandırma: Duyguları adlandırmayı öğretmek, çocuğunuzun duygusal ifade becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. “Senin için ne hissettin?”, “Bu seni nasıl etkiledi?” gibi sorular sormak önemlidir.
Duygusal İfade ve Yönetim:
- Sağlıklı İfade: Çocuğa duygularını ifade etmek için olumlu ve etkili yollar öğretmek önemlidir. Kızgınlık, üzüntü veya mutluluk gibi duyguların ifadesi için kelime ve cümleler kullanmalarını teşvik etmek faydalıdır.
- Olumlu Davranışlar: Olumsuz duyguları olumlu davranışlarla ifade etmeyi öğretmek, fiziksel veya sözel şiddetten kaçınmalarına yardımcı olur.
- Duygusal Yönetim: Çocuklara duygusal sakinleşme teknikleri, nefes alma egzersizleri ve problem çözme becerileri öğretmek, duygularını daha iyi yönetmelerine yardımcı olabilir.
Ebeveyn ve Yetişkin Rolü:
Ebeveynler, öğretmenler ve bakım verenler, çocukların duygusal gelişimini desteklemek ve duygusal ihtiyaçlarına uygun şekilde yanıt vermekle sorumludur. Anlayışlı, sabırlı ve destekleyici bir yaklaşım, çocukların duygusal sağlığını güçlendirir.
Sonuç:
Çocukların duygusal gelişimi, genel sağlıkları ve yaşam becerileri açısından hayati öneme sahiptir. Onların duygularını anlamak, ifade etmek ve yönetmek için zaman ayırmak, sağlıklı bir duygusal gelişimin temelidir. Çocuklara duygusal ifade ve yönetim becerileri kazandırmak, gelecekteki ilişkilerini ve yaşam kalitesini olumlu yönde etkiler.
